Kacper Świerk (UAM)

Sytuacja Indian Machiguenga znad rzeki Paquiría, Rezerwat Nahua-Kugapakori, wschodnie Peru

Machiguenga (Matsigenka) znad rzeki Paquiría w dorzeczu Dolnej Urubamby (prowincja La Convención, departament Cusco) są niewielką grupą terytorialną swego ludu. Większość z nich żyje na terenia Reserva Kugapakori – Nahua, pierwszego z wielkich multietnicznych obszarów, którym państwo peruwiańskie nadało status reservas w celu ochrony żyjących tam Indian, którzy mają niski stopień kontaktu z reprezentantami świata zewnętrznego.

R.K.N. powstał w 1990 roku. Potem powołano jeszcze 4 reservas territoriales. Tworzenie takich obszarów to nowa idea. Wcześniej tytuł własności ziemskiej zawsze nadawano comunidades nativas czyli poszczególnym wspólnotom (nierzadko tworzonych sztucznie po ściągnięciu rozproszonych Indian do jednego miejsca). Stworzone przez państwo reservas mają jednak tylko charakter przejściowy, tzn. z założenia mają istnieć do czasu, w którym żyjący na ich terenie Indianie zechcą się „ucywilizować” i zorganizować w comunidades.

Machiguenga znad rzeki Paquiría, pomimo ze żyją na terenie, który jest formalnie chroniony ze względu na nich, nie unikają pewnych inwazji ludzi z zewnątrz. Machiguenga znad Urubamby (od dziesięcioleci zorganizowani w comunidades i mający intensywny kontakt ze światem metyskim) wchodzą na zamieszkane przez nich tereny by eksploatować cenne gatunki drewna (które formalnie są zasobami mieszkańców R.K.N.).

Inny problem to inwazja firm nafciarsko – gazowych pracujących w ramach projektu Gas de Camisea. Firmy te (szczególnie argentyński Pluspetrol) eksploatują gaz ziemny w sercu R.KN. Latem 2002 przeprowadziły próby sejsmiczne na terenach zamieszkanych przez Machiguenga Paquirianos zmuszając jedną grupę rodzin do zmiany miejsca pobytu. Kompania Pluspetrol kooperuje z Indianami znad Urubamby, z których wielu czerpie zyski ze współpracy z nią, podczas gdy lekceważy prawa i potrzeby Indian żyjących w górnych biegach rzek, na terenie Reserva, którzy są nieliczni, nie mówią po hiszpańsku i ich opinie są rzadko brane pod uwagę.

W przeciwieństwie do analogicznych terenów w Brazylii, reservas territoriales w Peru nie posiadają żadnej infrastruktury służącej ochronie praw ich mieszkańców.

= = = =

Streszczenie referatu wygłoszonego podczas Konferencji

“Prawa człowieka a sytuacja Indian w Ameryce Łacińskiej”

Łódź, 16.12.2004