Nr 2[46] Lato 1999
JAK TO Z NAMI JEST
W historii kultury Zachodu wielokrotnie sięgano po "tubylczość" jako kategorię etyczną i estetyczną. Już w XVIII wieku widziano w tubylcach "szlachetnych dzikusów" żyjących w błogiej harmonii, o której na próżno marzyły społeczeństwa oświecone. Odtąd motyw "szlachectwa" i "harmonii" będzie pojawiał się w różnych odmianach. W latach 20. i 30. XX wieku w USA zapanowała swoista moda na "indiańskość". Do dobrego tonu należało wykazanie się w towarzystwie choćby jednym tubylczym przodkiem. Krew "dzikusów" stała się nagle krwią "szlachetną". Może do głosu doszły wyrzuty sumienia za wytępienie tej rasy, a może tylko nostalgia za starym, dobrym Dzikim Zachodem.
Czym dziś kierują się ludzie próbujący przywracać do życia ludy tubylcze, których istnienia od setek lat już nie notowano? Szczegółowo pisze o tym Kacper Świerk w artykule pod proroczym tytułem "Każdy może zostać tubylcem", w myśl starego schematu: im dalej od wojny, tym więcej kombatantów. Zastanawiały mnie ostatnie statystyki wykazujące znaczny przyrost ludności tubylczej w USA, bynajmniej nie naturalny. Okazuje się, że tubylczość zyskuje dziś na wartości, gdyż wiążą się z nią liczne przywileje ekonomiczne (głównie ulgi podatkowe). Proceder ten jest dość żenujący, gdy zestawimy go z gwałtownym znikaniem prawdziwych ludów tubylczych z powierzchni Ziemi, o czym pisze Mariusz Kairski w artykule "Przerwane kultury".
Świadectwem tego ginącego świata niech będzie mała galeria fotografii wielkiego przyrodnika i antropologa, Borysa Malkina.
Redaktor
W numerze:
A prowadzenie zostawcie nam - opowiadanie Maurice'a Kenny o nieprzystawalności światów
Poetyka straty i odzyskania w prozie tubylczoamerykańskiej - esej Davida L. Erbena o tradycji i świecie przedstawionym tubylczych powieści
Dlaczego Indianie milczą? - Danuta Stanulewicz omawia językowe i socjologiczne aspekty małomówności Apaczów Zachodnich
Każdy może zostać tubylcem - Kacper Świerk analizuje problem powstawania nowych grup pseudotubylczych
W oczekiwaniu na mit - rozważania Jacka Koniecznego o tradycji i tradycjonalizmie indiańskim w życiu współczesnym
Borys Malkin - sylwetka wielkiego przyrodnika, antropologa i fotografa odchodzącego świata Ameryki Południowej przedstawiona przez Janusza Jaskulskiego i Mariusza Kairskiego
Przerwane kultury - Mariusz Kairski omawia przyczyny zmniejszania się liczebności tubylców Ameryki Południowej od wieku XV do czasów obecnych
Paunisi, nieszczęśliwi ludzie równin - fragment monografii Aleksandra W. Sudaka
Ponadto: Z ziemi Indian, z zakurzonej półki, lato indianistów i Zwierzenia Cienia
Okładka: Dziewczynka z plemienia Noanama (zwanego też Waunana) z zapałem wygryza miękki, słodki miąższ z wielkiego strąka w lesie. Pangala, Rio San Juan, Dept. Choco. Kolumbia, 1971.
Fot. (c) Borys Malkin
Powrót na poczatek strony
Powrót do spisu treści
Powrót do strony głównej